Орчин үед хүнсний үл зохицлын шинжилгээ хийж эхэлснээр “глютен буюу цавуулгийн үл зохицол” гэх онош ихээр тавигдах болж, дэлгүүрийн лангуу ч глютен агуулаагүй бүтээгдэхүүнээр дүүрэх болсон гэхэд буруудахгүй. Тэгвэл глютенийн үл зохицлыг эмнэлгийн бус аргаар өөрт илэрч буй шинж тэмдгээр хэрхэн таньж мэдэх вэ? Магадгүй хэрвээ танд доорх шинж тэмдгийг ихэнх нь илэрч байвал оношоо баталгаажуулахын тулд мэргэжлийн байгууллагад хандах зүйтэй болов уу?
Глютен гэдэг нь буудай, арвай, овьёос зэрэгт агуулагддаг ургамлын уураг юм. Зарим тохиолдолд бие организм нь уг глютенийг хорт бодис хэмээн хүлээн авч, эсэргүүцэл үзүүлж төрөл бүрийн хариу урвалыг гаргадаг байна.
1. Гэдэс дүүрэх
Глютен зохихгүй болохыг илэрхийлэх хамгийн түгээмэл шинж нь гэдэс дүүрэх явдал бөгөөд ялангуяа бүх төрлийн буудай хэрэглэх үед илэрдэг. Судалгаанаас харахад цавуулгийн үл зохицолтой хүмүүсийн 87%-д уг шинж илэрдэг болох нь батлагдсан байна. Учир нь глютен хоол боловсруулах эрхтний үйл ажиллагааг ихээр алдагдуулдаг аж.
2. Гэдэс өвдөх
Ходоод, гэдэсний өвдөлт нь мөн цавуулгийн үл зохицолтой хүмүүст ихээр илэрдэг бөгөөд уг оношоор оношлогдон хүмүүсийн 83%-д тулгардаг байна. Уг өвдөлт нь ихэнхдээ хоол идсэний дараа илүү мэдэгдэнэ.
3. Тогтмол ядрах
Архаг ядаргаа нь маш олон өвчний шинж тэмдэг боловч глютений үл зохицолтой үед мэдэгдэхүйц илэрдэг. Судалгаанаас харахад глютений үл зохицолтой хүмүүсийн хувьд архаг ядаргаа нь цус багадалттай хамт илэрдэг бөгөөд энэ нь бие организмд төмөр дутагдаж, хүчилтөрөгчийн хангамж муутайгаас болж үүснэ.
4. Толгой өвдөх
Толгойн өвдөлт болон мигрень нь глютений үл зохицлоос болж үүсэх магадлалтай. Мөн л судалгаагаар глютенд хэт мэдрэг хүмүүсийн 56% нь архаг толгойн өвдөлтөөр шаналдаг болох нь тогтоогджээ. Эрдэмтэд глютен толгойн өвдөлтөд хэрхэн нөлөөлдөг болохыг гүйцэд судалж, батлаагүй байгаа ч глютенээс үүсэлтэй үрэвсэл нь ийнхүү толгойн өвдөлтийг үүсгэдэг байх магадлалтай гэж үзсэн байна.
5. Арьсны асуудал
Арьсны асуудал болох экзем, атопийн дерматит гэх мэт нь глютенийн үл зохицлоос үүсэх магадлалтай. Ихэнхдээ арьс загатнах, тууралт гарах гэх мэт шинж нийт өвчлөгсдийн 10%-д хүнд хэлбэрээр илэрдэг аж.
6. Биеийн жин буурах
Биеийн жин тогтмол буурах нь глютенийн үл зохицолтой хүмүүсийн 1%-д л тохиолддог. Энэ нь глютен ходоодны салст бүрхэвчийг гэмтээж, биед шаардлагатай амин дэм, тэжээллэг бодис биед шингэхгүй байгаа учраас үүснэ. Ингээд хангалттай тэжээл авч чадахгүй байгаа бие жин хасах нь гарцаагүй.
7. Төмрийн дутагдлаас үүссэн цус багадалт
Төмрийн дутагдал болон цус багадалт нь глютенийн үл зохицолтой болохыг илэрхийлэх анхны шинж тэмдгийн нэг юм. Судалгаанаас харахад глютенийн үл зохицолтой хүмүүсийн 50%-д төмрийн дутагдал илэрч байжээ. Учир нь гэмтсэн ходоод бичил элементүүдийг хангалттай сайн шингээх боломжгүй байдаг нь эрдэс бодисын дутагдалд хүргэдэг байна. Үүнээс гадна толгой эргэх, сульдах шинж ч илэрнэ.
8. Үе мөчний асуудал
Үе мөчний үрэвсэл, өвдөлт зэрэг нь мөн глютенээс үүсэлтэй байх магадлалтай. Зарим хүмүүсийн хувьд глютенээс болж дархлааны эс нь өөрөө өөр рүүгээ дайрах байдалд шилждэгтэй холбоотой.
9. Сэтгэн бодох чадвар муудах
Глютенийн үл зохицолтой хүмүүсийн хувьд ой тогтоолт муудах, төвлөрөлт муудах, сэтгэн бодох чадвар муудах гэх асуудал ихээр тулгардаг. Судалгаанаас харахад глютенээс үүсэлтэй үрэвсэл нь төв мэдрэлийн системд нөлөөлж, сэтгэн бодох чадварыг алдагдуулдаг болох нь тогтоогдсон байна.
10. Ясны нягтрал буурах
Глютенийн үл зохицлоос болж ясны сийрэгжилт явагддаг бөгөөд энэ нь ясны нягтралыг бууруулдаг байна. Хэдийгээр ясны сийрэгжилтэд кальци болон Д амин дэмийн дутагдал нөлөөлдөг ч глютенийн үл зохицолтой хүмүүсийн хувьд ясны сийрэгжилтэд өртөх магадлал илүү өндөр.
11. Сэтгэл санаа тавгүй болох
Сэтгэл санааны гүн хямрал болон түгшүүрийн байдал нь глютенийн үл зохицолтой хүмүүст элбэг тохиолддог. Саяхны судалгаанаас харахад глютенийн үл зохицлоос үүссэн үрэвсэл нь серотонин даавар болон бусад мэдрэлийн эсүүдэд сөргөөр нөлөөлдөг болох нь батлагджээ.
12. Захын мэдрэлүүдийн мэдээ алдалт
Захын мэдрэлүүдийн мэдээ алдалтын шинж тэмдэг нь глютенийн хэт мэдрэг байдалтай холбоотой байж болох бөгөөд глютенд хэт мэдрэг хүмүүсийн 50%-д уг шинж тэмдэг илэрдэг болох нь судалгаагаар тогтоогдсон байна. Энэ нь бодисын солилцооны өөрчлөлт болон захын мэдрэлүүд гэмтсэнтэй холбоотой.
13. Дааврын өөрчлөлт
Глютенийн үл зохицолтой бүсгүйчүүдийн хувьд дааврын өөрчлөлтөд орох нь элбэг байдаг бөгөөд энэ нь сарын тэмдгийн мөчлөг алдагдах, үр тогтохгүй байх гэх мэт шинжээр илэрнэ.
Глютенийн талаар ойлголт гарсны ачаар дэлхийн хүн ам өөрийн хэрэглэж буй хоол хүнсэнд ихээр анхаарал хандуулж, амьдралын чанараа сайжруулсан. Хэрвээ таны хүүхдэд эсвэл танд энэхүү шинж тэмдэг илэрч байгаа бол эмчид хандаарай. Учир нь глютенийн үл зохицол нь орчин үеийн нэг хэллэг бус харин онцгой анхаарал хандуулах шаардлагатай зүйл гэдгийг мартаж болохгүй.