Аюул гэдэг нь хянахгүй бол хэрэглэгчийн амь нас, эрүүл мэндэд ноцтой сөрөг нөлөө (жишээ нь өвчин үүсгэх, гэмтэл учруулах) учруулахуйц хүнсэнд агуулагдах биологи, хими, физикийн гаралтай зүйлс.
Хүнсний аюулгүй байдал, хэрэглээний тохиромжтой байдалд нөлөөлж болзошгүй аливаа биологийн эсвэл химийн бодис, гадны биет эсвэл бусад нэгдлийг бохирдуулагч бодис гэж нэрлэнэ.
Аюул тохиолдох, илрэхийг, өөрөөр хэлбэл, хүнс, хүнсний орчинд бохирдуулагч илрэх ба тархах байдлыг бохирдол гэж нэрлэнэ.
Аюул хүнсний сүлжээний аль ч шатанд илэрч болно, иймд учирч болзошгүй аюулуудыг урьдчилан тооцоолж, байнга хянаж байх шаардлагатай байдаг.
Хүнсний аюулгүй байдалтай холбоотой аюулын дараах хэлбэрүүд байдаг:
- Биологийн аюул
- Химийн аюул
- Физикийн аюул
- Харшлын аюул
- Харамын аюул (Халал бүтээгдэхүүний хувьд)
Биологийн аюул: хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй эмгэг төрүүлэгч бичил биет, шимэгчид.
Эмгэг төрүүлэгч бичил биетүүд, үүнд:
- Нян-Clostridium botulinum, escherichia coli 0157:H78, listeria monocytogenes, salmonella, staphylococcus aureus, bacillus cereus, campylobavter, clostridium perfringens, yersinia enterocolitica, brucella, entero-bacter ба shigella г.м.
- Вирус- hepatitis A virus, norwalk viruss, enteroviruses, rotavirus
- Мөөгөнцөр, хөгц, протоз.
- Шимэгч буюу паразитууд, үүнд:
toxoplasma gondi, cryptosporidia, giardia spp., trichinella spiralis, taenia solium, anisakis spp.
Хүнстэй холбоотой үүсэх өвчний дийлэнх нь биологийн аюул-тай холбоотой байдаг тул тус аюул нь хүнс үйлдвэрлэлийн онцгой анхаарах зүйлсийн нэг мөн.
Химийн аюул:Хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлэх химийн бодисууд.
Бичил биетүүд үүсгэгдэх хорууд, Хориглосон нэмэлт бодисууд, Цэвэрлэгээний химийн бодисууд, Хүнд металл, Пестицид, Малын эмийн үлдэгдэл,Цацрагийн бохирдол, Бордоонууд, Гормонууд, Тосолгооны материал гэх мэт
Физикийн аюул:
Хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлэх биет зүйлс.
Үс, хумс, металл, мод,хуванцар, шил,резин, шавж
Харшлын аюул:Хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлэх харшил үүсгэгс зүйлс.
Газрын самар, самар, сүү/ лактоз, өндөг, шар буурцаг, гүнжидийн үр, хүхрийн давхар исэл ба сульфитүүд, хясаа, глютен агуулсан үр тариа
Харамын аюул: Халал бус буюу Шариатаар зөвшөөрөгдөөгүй, шүтэгчид хэрэглэхэд аюултай хүнс.
Харам нэмэлтүүд, машбуу, нажас, аюултай нөхцөл, эрүүл ахуй муу байх, буруу нядлах буюу Шариагийн дагуу нядлаагүй байх