Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачлан боловсруулсан “Малын гаралтай түүхий эдийн боловсруулах үйлдвэрлэлийг дэмжих зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Я.Содбаатар, Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарт /2024.05.27/ өргөн барьсан.
“Малын гаралтай түүхий эдийн боловсруулах үйлдвэрлэлийг дэмжих зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийн ажлын хэсэг /2024.05.30/ хуралдлаа. Ажлын хэсгийн хуралдаанд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Үйлдвэр, үйлчилгээний бодлогын зөвлөх Ч.Даваабаяр , ХХААХҮЯ-ны Бодлого, төлөвлөлтийн газрын Х.Болорчулуун, “Монголын арьс, ширний холбоо”-ны гүйцэтгэх захирал Т.Баярсайхан, “Монголын ноосон бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчдийн холбоо”-ны гүйцэтгэх захирал Ч.Эрдэнэбат болон бусад албаныхан оролцов. Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүн “Малын гаралтай түүхий эдийн боловсруулах үйлдвэрлэлийг дэмжих зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төсөл болон дагалдан гарах бусад төлөвлөгөөн дээр нарийвчлан ажиллаж, санал бэлтгэлээ.
“Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Үйлдвэр, үйлчилгээний бодлогын зөвлөх Ч.Даваабаяр: Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилгаар “Хүнсний хувьсгал” үндэсний хөдөлгөөн хоёр жилийн хугацаанд маш амжилттай хэрэгжиж байгаа. Тэгвэл “Хүнсний хувьсгал” үндэсний хөдөлгөөн дээр тулгуурлаад хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрлэлийн салбарын хөгжлийг шат ахиулах зорилгоор “Цагаан алт” хөтөлбөрийг эхлүүлэх гэж байгаа нь цаг үеэ олсон маш чухал ажил юм. Энэ хүрээнд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх “Малын гаралтай түүхий эдийн боловсруулах үйлдвэрлэлийг дэмжих зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг санаачлан боловсруулсан. Хэдхэн хоногийн өмнө уг тогтоолын төслийг УИХ-ын даргад өргөн барьсан. Харин өнөөдөр ажлын хэсэг хуралдаж, салбарын төлөөллүүд болон мэргэжилтнүүдтэй хэлэлцэн, саналаа байнгын хороонд бэлтгэж байна. Тогтоолын төсөл батлагдсанаар олон улсын стандартад нийцсэн өрсөлдөх чадвартай, гарал үүсэл, чанарын баталгаатай, нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, экспорт нэмэгдэж, малын гаралтай түүхий эдийн үнэ цэн өснө. Энэ хэрээр малчдын орлого, амьжиргаа сайжирч, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрлэлийн салбар шинэ шатанд гарна гэж үзэж байна.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Хөдөө аж ахуй, хөдөөгийн хөгжил хариуцсан зөвлөх З.Мэндсайхан: “Цагаан алт” үндэсний хөтөлбөрийн зорилго бол хөнгөн үйлдвэрийн салбарыг дэмжих явдал юм. Өөрөөр хэлбэл, түүхий эдийн гүн боловсруулалтыг нэмэгдүүлж, нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүний нэр төрлийг олшруулж, экспортын хэмжээг өсгөх явдал юм. ХАА-н салбарын экспортод эзлэх хэмжээ өнөөдөр 7 орчим хувьтай байна. Үүний 95 хувь нь ноолуур. Тэрхүү ноолуурынхаа 25 хувийг дотооддоо гүн боловсруулж, эцсийн бүтээгдэхүүн болгодог бол үлдсэн 70 орчим хувийг нь угааж, гадагш гаргадаг. Энэ тоо бол хангалтгүй үзүүлэлт. Хөтөлбөр хэрэгжсэнээр малчдын орлого өсөх, үйлдвэрлэгчид тоног төхөөрөмжөө шинэчлэх, хөнгөн үйлдвэрүүдийн тоо нэмэгдэх, био вакцины үйлдвэрийг бүрэн шинэчлэх зэрэг ажлууд хийгдэнэ. Хөдөө аж ахуйн салбарын экспорт 400 сая ам.доллароос 800 сая ам. долларт хүрнэ гэсэн үг.
ХХААХҮЯ-ны Бодлого, төлөвлөлтийн газрын Х.Болорчулуун: Хөнгөн аж үйлдвэр тэр дундаа малын гаралтай түүхий эдийн боловсруулах үйлдвэрүүдэд нэн тэргүүнд түүхий эд бэлтгэн нийлүүлэх тогтолцоог бий болгох нь чухал байна. Мөн эргэлтийн хөрөнгө болон зээлийн эх үүсвэрийг шийдэх, ингэснээр эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн хэмжээ, хүчин чадал тодорхой хувиаг нэмэгдэх боломж бүрдэнэ гэж харж байгаа. “Цагаан алт” хөтөлбөр амжилттай хэрэгжсэнээр хөдөө аж ахуйн салбар тэр дундаа хөнгөн үйлдвэрийн салбараас олох экспортын орлого нэмэгдэх бололцоотой. Тухайлбал бид жил бүр бэлтгэдэг ноос, ноолуурын 80-90 хувийг угаагаад экспортод гаргадаг. Тэгвэл цаашид зөвхөн угаагаад гаргах бус самнах, утас ээрэх, нэхэх, эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэн дэлхийн зах зээлд гаргах нь чухал байна.
Тогтоолын хүрээнд “Цагаан алт” үндэсний хөтөлбөр хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байна.
ҮҮНИЙ ҮР ДҮНД:
• Ноолуурын бүрэн боловсруулалтын түвшнийг 20 хувиас 40 хувь хүртэл нэмэгдүүлж, үйлдвэрлэлийг 1,5 их наяд төгрөгөөс 2,3 их наяд төгрөг, экспортыг 398 сая ам.доллароос 690 сая ам.доллар хүртэл нэмэгдүүлж, шинээр гурван мянга гаруй ажлын байр бий болно,
• Ноосны боловсруулалтын түвшнийг 25 хувиас 55 хувь хүртэл нэмэгдүүлж, үйлдвэрлэлийг 240 тэрбум төгрөгөөс 670 тэрбум төгрөг, экспортыг 52 сая ам.доллароос 119 сая ам.доллар хүртэл нэмэгдүүлж, шинээр 2,200 орчим ажлын байр бий болно,
• Арьс, ширний боловсруулалтын түвшнийг 30 хувиас 50 хувь хүртэл нэмэгдүүлж, борлуулалтыг 57,8 тэрбум төгрөгөөс 900 тэрбум төгрөг, экспортыг 9,6 сая ам.доллароос 22,4 сая ам.доллар хүртэл нэмэгдүүлж, шинээр гурван мянга гаруй ажлын байр бий болно гэж тооцоолж байна.
“Цагаан алт” үндэсний хөтөлбөрийн нийт төсөв 2.19 их наяд төгрөг бөгөөд үүнээс 682.4 тэрбум төгрөгийг улсын төсвөөс санхүүжүүлэхээр төлөвлөсөн. Арилжааны банкууд үйлдвэр, аж ахуйн нэгжүүдэд 1,51 их наяд төгрөгийн зээл олгох юм байна.