Дотооддоо өндөр зэрэглэлийн бяслаг үйлдвэрлэж байгаа “Cheese republic Mongolia” хөдөлгөөний санаачлагч “Silk road magic” захирал Я.Энхээтэй хийсэн itoim.mn сайтын ярилцлагыг бүрэн эхээр нь хүргэж байна.
-Эх орондоо бяслаг үйлдвэрлэж эхэллээ. Бяслаг үйлдвэрлэж эхэлье гэсэн санаа хаанаас үүдэлтэй вэ?
-Би анх 2004 онд бяслаг хийж үзэж байсан. Тухайн үед пицца хийхдээ ашигладаг байсан бөгөөд импортоор орж ирж байгаа бяслагууд чанар стандарт хангахгүй, нийлүүлэлт тогтворгүй байсан учраас өөрөө бяслаг хийх санаа төрсөн л дөө. Гэхдээ сүүлдээ импортоор орж ирдэг бяслагууд сайжирсан учраас энэ төвөгтэй, хүнд ажлыг түр орхисон. Ингээд 2008 онд Сэлэнгэ аймгийн нутагт орших Амарбаясгалан хийдийн лам нарт туслах зорилготой төслийг санаачлан швейцарь маягийн бяслаг хийж эхэлсэн. Бяслаг хийх арга барилыг сурах гэж маш олон мэргэжилтнүүдийн гараар орсон. Карлос Марбах гэх бяслагийн мэргэжилтэн надад сүүлийн арав гаруй жил бяслаг хийх арга барилыг зааж өгсөн. Миний хувьд бяслаг үйлдвэрлэлийн салбар руу орох гэж байгаад маш олон удаа больж, дараа нь дахиад л эхлүүлж байсан. Ингээд 2016 оноос үүнийг бизнес гэдэг утгаар нь хийхээр шийдсэн. Энэ бол Монгол Улсад хамгийн хэрэгтэй зүйл. Бяслаг бол хамгийн эрүүл сайн хүнс бөгөөд бид дэндүү хайхрамжгүй хандаж байгаа учраас өөрсдийн гараар хийхээр шийдсэн дээ.
-Манай улсын цаг агаарын нөхцөл байдал, малын онцлогоос шалтгаалан баяслаг хийхэд хүндрэлтэй байсан уу. Бяслаг хийх арга технологийн талаар бидэнтэй хуваалцана уу?
-Манай улсад бяслагийн хэрэглээ нэмэгдэж байна. Тэгэхдээ иргэдийн бодож буй бяслаг гэх ойлголтыг ташаа байна. Манайхан өнөөдөр бяслаг биш зүйлийг бяслаг гэж ойлгоод олон жил хэрэглээд ирсэн. Өөрөөр хэлбэл, бяслаг биш зүйлийг бяслаг гэж ойлгон хэрэглэсээр түүндээ бараг донтсон гэж хэлж болно. Импортоор орж ирж байгаа бяслаг гэж нэрлээд байгаа бүтээгдэхүүний 90 гаруй хувь нь бяслаг биш, хиймлээр хийсэн бяслаган бүтээгдэхүүн. Тэдгээр бүтээгдэхүүнд малын сүү бараг байхгүй, хамгийн багадаа 7 төрлийн бүтээгдэхүүн холигдсон байдаг. Мэргэжлийн хүмүүс бол тэдгээр бүтээгдэхүүнийг хуурамч бяслаг гэж нэрлэдэг. Жинхэнэ бяслагт сүү, давс, хөрөнгө гэсэн гурван зүйл л ордог. Хуурамч бяслагийг нэг идээд хордохгүй удаан хугацаанд хэрэглэснээр эрүүл мэндэд маш хортой. Тухайлбал, элгэнд маш муу, бодисын солилцоог удаашруулна, жин нэмэгдүүлнэ, хавдар үүсгэдэг бүтээгдэхүүн хэрэглэж байгаа юм. Тэгэхээр энэ хэрэглээг таслан зогсоохын тулд өөрсдөө эрүүл бүтээгдэхүүнээ хийх байсан учраас ухрах аргагүй энэ замыг сонгосон. Гэвч энэ зам нь маш ээдрээтэй хүнд зам юм байна. Яагаад гэвэл сүү гэдэг бол амьд бүтээгдэхүүн учир үүнтэй ажиллана гэдэг бол маш эрсдэлтэй. Ер нь бол нялх хүүхэд өсгөж байгаагаас ялгаа байхгүй. Энд маш их хохирол амсана, эрсдэл гарна, цаг уураас шалтгаалж болох хугацаа өөрчлөгдөнө, бяслаг өвчилнө гэх зэрэг эрсдэлүүд байна. Бид гадаад орнууд шиг фермийн үнээнээс сүүг нь хүчээр шахаж гарган авч хийдэггүй. Монгол орны нутаг дэвсгэр дээр бэлчиж, хамгийн шимтэй өвс ногоогоор хооллож байгаа бэлчээрийн малын сүүг ашиглаж бяслаг хийж байгаа нь онцлог. Энэ бол Монгол Улсын бүтээгдэхүүн дэлхийд гарах нүүр хуудас. Бид бусад орныг дуурайж үйлдвэрлэсэн бяслаг үйлдвэрлэж ард түмнээ хордуулах шиг аюултай зүйл байхгүй.
-“Cheese republic mongolia” брэнд хэдэн төрлийн бяслагийг гаргаж байгаа вэ?
-“Cheese republic mongolia” брэндийг хүмүүс компани гэж дууддаг. Энэ бол бусдыг уриалан дуудах бэлгэ тэмдэг юм. Бидний гол зорилго бол хүмүүсийг бяслаг үйлдвэрлэлд нэгдэж, хэрэглэж, дэмжээч гэсэн утгатай. Энэ нь зөвхөн нэг компанийн ашигтай үйл биш. Манай компани зургаан газар бяслаг хийж байгаа. Өвөрхангай аймагт гурав, Төв аймагт нэг, Улаанбаатарт нэг, Сэлэнгэ аймагт нэг гээд тус тус үйлдвэрлэж байна. Мөн бидэнтэй нэгдэж хамтраад явж байгаа маш олон компаниуд байна. Өнөөдөр бид бяслагийн фестиваль хийхэд маш олон компаниуд нэгдэж, хамтрахаар боллоо. Манай компани хувьдаа 20 гаруй төрлийн бүтээгдэхүүн хийж байна. Үүн дотроос зах зээлд борлуулж байгаа нь 10 орчим байгаа. Үлдсэн арав нь өөрсдийн хэрэгцээнд эсвэл тусгай үйлчлүүлэгчдийн захиалгаар бага хэмжээгээр үйлдвэрлэдэг.
-Монголчууд бяслагийн соёл хэр төвшинд байна гэж харж байна вэ?
-Бяслаг үйлдвэрлээд худалдаад явахад маш олон төрлийн хэрэглэгч нар байна. Бяслагийн ямар ч ойлголт байхгүй, ийм муухай үнэртэй байдаг юм уу, тэгэхдээ авна гэдэг хүн ч байна, тааламжтай зөөлөн бяслаг иддэг хүмүүс ч байна. Мөн өндөр зэрэглэлийн бяслагийг хүссэн хүмүүс маш их болсон байна. Бид бяслагийн фестиваль хоёрхон өдөр зохион байгууллаа. Тэгэхдээ долоо хоног явуулахад ч дүүрэхээр харагдаж байна. Оролцсон бүх байгууллагууд маань бяслагаа дуустал нь зарж чадлаа, энэ бол маш том урам зориг өгч байна. Бид энэ фестивалиар зөөлөн амттай бяслагууд их зарагдах байх гэж бодож байсан. Гэтэл олон жил дарсан маш хүнд, хурц амттай бяслагууд маш өндөр үнэлгээ авлаа.
-Импортоор орж ирж байгаа бяслаган бүтээгдэхүүнийг удаан хугацаанд хэрэглэвэл эрүүд мэндэд хортой гэлээ. Тэгэхээр яг байгалийн гаралтай жинхэнэ бяслагаас хүн ямар эрдэс бодисуудыг авдаг вэ?
-Бяслаг нь маш ховор нандин бүтээгдэхүүн. Бяслагаас бид уураг авдаг. Уураг нь мах, өндгөнд байдаг ч маханд байдаг уургыг боловсруулж шимийг авахын тулд бие организм ядардаг. Харин бяслаганд байдаг уураг нь хүний биед шингэхдээ маш хурдан учраас хамгийн сайн уурагт тооцогддог. Мөн маш сайн тос ялгаруулдаг. Хүн тос идэж энерги хуримтлуулах ёстой. Тосны энерги нь зүрхний ажиллагаанд сайн. Түүнчлэн хамгийн сайн кальци агуулагддаг. Хүмүүс кальци дутагдлаа гээд юу идэхээ мэддэггүй нэмэгдэл бэлдмэл идэж байна. Сүүлдээ зарим хүн өндөгний хальсыг нүдэж нунтаглаж байгаад идэж байна. Энэ бол солиорол. Харин үүний оронд яс чанаж хэрэглэх хэрэгтэй. Бяслаганд байдаг кальци нь хүний биед маш хурдан шингэдэг. Мөн B төрлийн витамин маш ихээр агуулагддаг. 100 гр бяслаганд хүний өдрийн хэрэгцээний 70-80 хувь нь B витамин агуулагдаж байдаг. Түүнчлэн омега тосон хүчлүүд болон иод агуулдаг. Бид оруулсан бүтээгдэхүүн идсэнээр үүдэн иодын дутагдалд орж үүнээс болж хүмүүс өвчилж байна. Иод нь бодисын солилцоо, дааврын баланс, наслалт, өсөлт, оюун ухаан зэрэгт маш чухал нөлөөтэй. Түүнчлэн бяслагийг халааж биш түүхийгээр нь идвэл маш их пробиотики авна. Пробиотики бидний бие байж бид өнөөдөр эрүүл байж, тархи зөв ажиллаж, өсөлт сайн байдаг. Ингээд яривал бяслаг нь дэлхийн хамгийн сайн хүнсний нэгт орно.
-Ярилцсанд баярлалаа.